آشنایی با قالی باصری و طرح های پرکاربرد

 

قالی عشایر باصری

 

همه چیز درباره قالی باصری 

قالی باصری که معمولا توسط بانوان در ایل باصری (ایلی مهاجر و پارس نژاد در استان فارس) بافته می شود و از جمله ویژگی های آن می توان به استفاده از عناصر طبیعت مانند گل ها، گیاهان، پرندگان و تولید قالی ها در سایزهای کوچک اشاره کرد. در ادامه جهت آشنایی کامل با قالی باصری همراه ما باشید.

قالی چیست؟

قالی نوعی زیرانداز بافته شده از الیاف پنه، پشم یا ابریشم است؛ از قالی معمولا به عنوان زیر انداز و برای پوشش زمین استفاده می کنند اما چون از طرح و نقش های بسیار زیبا استفاده می شود جنبه تزئینی هم دارد. قالی فرش پرزداری است که با نخ و رنگ های مختلف بافته می شود و گمان می رود ریشه نام آن کلمه ترکی قالین باشد.

 

انوع مختلفی از قالی در ایران وجود دارد که یکی از بخش های اصلی صنایع دستی را شامل می شود. ایلات خمسه که شامل سه ایل ترک زبان به نام های بهارلو، اینانلو و نفر؛ یک ایل عرب به نام خمسه و ایلی فارس زبان به نام باصری در بافندگی ایران نقش دارند که در این مقاله به بررسی قالی های باصری می پردازیم.

 

درباره قالی باصری

عشایر تا حد امکان خود کفا هستند و به همین دلیل صنایع دستی میان ایل های ایرانی رایج است. قالی باصری نیز از جمله صنایع دستی است که شهرت جهانی دارد و وجود قالی باف های بسیار در منطقه، قالی فارس به عنوان میراث فرهنگی و معنی بشر در سازمان یونسکو ثبت شده است. طایفه های مختلفی در ایل باصری وجود دارد که طایفه «کلمبه‌ای» و «جوچین» مهارت خاصی در فرش دست بافت دارند و طایفه «ایلخاص» گلیم های زیبا و با کیفیتی تولید می کنند.

 

قالی باصری معمولا در اندازه کوچک (قالیچه) بافته می شود

 

از جمله ویژگی های قالی باصری می تواند به اندازه آن اشاره کرد چرا که قالی های بافته شده در این ایل معمولا کوچک هستند و بافت قالی بزرگ در آن رایج نیست. در اغلب مواقع گلیم های بافته شده برای کف ننوی نوزادان، سجاده و... مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر ایل باصری گبه و قالی های بافته شده توسط ایل های دیگر نیز در سطح ایران و جهان مشهور بوده و به دلیل اصالت نقش ها، رنگ های زیبا و کیفیت عالی تقاضای زیادی دارند.

 

استفاده از رنگ ها در قالی بافی ایل باصری کاملا سلیقه ای بوده اما بافندگان رنگ های شاد طبیعت را همانند لباس های رنگارنگ زنان ایل و... مورد استفاده قرار می گیرند. گلیم های اصیل در ایل باقری از پشم خالص و جاجیم ها از نخ های رنگی و ظریف پشمی یا پنه ای بافته می شوند و معمولا بافندگان زنانی هستند که علاوه بر خانه داری و رسیدگی به امورات مختلف زندگی، با ساخت صنایع دستی لوازم مورد نیاز خودشان را هم تامین می کنند. 

 

منابع اولیه عشایر پشم گوسفندانی است که در نیمه دوم سال می چینند و پس از رنگ کردن برای بافت جاجیم، گلیم یا قالی استفاده می شوند. دار مورد استفاده آنها نیز افقی است چرا که به راحتی می توان آن را با بستن پشت حیوانات جا به جا کرد. همچنین استفاده از نقشه در میان عشایر رایج نیست و بافندگان با نقشه های ذهنی که از نسل های گذشته به آنها انتقال یافته است استفاده می کنند. این نقشه های ذهنی، طرح های مشترکی دارند و در گذر زمان، توسط بافنده ها تغییراتی جزئی در چهار چوب کلی طرح به وجود آمده است.