طبقه‌بندی صنایع دستی ایران

پس از آشنایی با تعاریف، ویژگی ‌ها و خصیصه‌های صنایع دستی ایران، نگاهی اجمالی به طبقه‌بندی صنایع دستی ایران می‌اندازیم.

اگرچه طبقه‌بندی‌های گوناگونی از صنایع دستی ایران به عمل آمده است؛

اما به نظر، طبقه‌بندی زیر که توسط گروه هنرهای سنتی فرهنگستان هنر انجام پذیرفته است مناسب‌تر است:

بافته‌های داری
- قالی (فرش دستبافت) : به عنوان مهم‌ترین زیرانداز، که شامل قالی تمام پشمی، پشم ابریشم، کرک ابریشم، (گل ابریشم)، ابریشمی و تمام ابریشمی است.
- گلیم: که مشتمل است بر:
  - گلیم دورو (ساده، پود بافت و تخت بافت)
  - گلیم یک رو (سوماک، پود پیچ و سوزنی)
  - گلیم یک رو با ترکیبی از بافتهای قالی و گلیم همچون گلیم نقش برجسته‌ی ایلام.
- زیلو
- گبه

دست بافته‌های دستگاهی (نساجی سنتی)
- جاجیم و جاجیم مانندها (جاجیم، جاجیمچه، گلیمچه‌ی متکاذین، چنته، کیسه حمام، موج، ماشته و اهرامی)
- پلاس
- پارچه ها: که به دو دسته تقسیم میشود:
  - پارچه‌های فاخر مانند: زری، مخمل، مخمل نقش برجسته، ترمه، دارایی، پارچه‌ی ابریشمی، بافت کلات نادری، پارچه‌ی ابریشمی بافت قاسم آباد رودسر (چادر شب) و شال
  - سایر پارچه ها، مانند: عبا، بَرَک، کرباس، مِتقال، اُرمَک، شمد، شَعر، احرامی، چادرشب، روفرشی، پرده ای و ...

رودوزی‌های سنتی
که یکی دیگر از انواع صنایع دستی ایران به شمار میرود شامل سه دسته به شرح ذیل است:
- دوخت روی پارچه :
  - سوزن دوزی
    - سوزن دوزی بلوچ
    - سوزن دوزی ممقان
    - سوزن دوزی درویشی تفرشی
  - پته دوزی
  - بخارادوزی
  - نقش دوزی
  - نواردوزی
  - ملیله دوزی
  - گلابتون دوزی
  - خوس دوزی
  - زرتشتی دوزی
  - قلاب دوزی
    - قلاب دوزی اصفهان
    - قلاب دوزی رشت
- دوخت داخل پارچه:
  - چشمه دوزی
  - سکمه دوزی
- الحاق مواد دیگر به پارچه:
  - قیطان دوزی
  - ده یک دوزی
  - پیله دوزی
  - آجیده دوزی
  - منجوق دوزی
  - پولک دوزی
  - سکه دوزی
  - زغره دوزی
  - نقده دوزی
  - تکه دوزی (چهل تکه دوزی)

هنرهای فلزی
- دواتگری
- حکاکی روی فلز
- قلمزنی
- مشبک کاری
- مليله کاری
- زرگری
- کوفته گری
  - طلاکوبی
  - نقره کوبی
  - مس کوبی
- چلنگری (زمودگری)
- قفل سازی
- ریخته گری
- زیورسازی
- آثار فلزی ترکیبی
  - ضریح سازی
  - اسلحه سازی
  - علامت سازی

صنایع دستی کشور